Przepisy ustrojowe określają zadania przewodniczącego rady gminy w ogólny sposób. Jaka jest jego rzeczywista pozycja ustrojowa?

W 2002 r. przeprowadzono reformę polegającą na wprowadzeniu bezpośrednich wyborów organu wykonawczego gminy. Od tego momentu gminy stały się szczególnie podatne na zjawisko kohabitacji. Niejednokrotnie zdarza się, że większość w radzie gminy (i tym samym przewodniczący rady) wywodzą się z innego środowiska politycznego, niż piastun organu wykonawczego – wójt. W konsekwencji takiego stanu rzeczy przewodniczący rady gminy może stać się naturalnym, politycznym konkurentem dla urzędującego wójta. Sytuacja taka staje się zarazem przestrzenią, w której może dochodzić do ustrojowych napięć pomiędzy osobami sprawującymi te urzędy. Dlatego też ważne kluczowe staje się pytanie o rzeczywisty zakres władzy jaką dysponuje przewodniczący rady gminy?

Zadania przewodniczącego rady

Przepisy ustrojowych ustaw samorządowych przewidują, że: Zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad rady. Posłużenie się przez ustawodawcę zwrotem „wyłącznie” powoduje, że nie jest dopuszczalne domniemywanie dla przewodniczącego innych kompetencji, niż te wynikające z przepisów prawa. Paradoksalnie jednak zwrot „organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad rady” jest zwrotem o szerokim zakresie znaczenia.

Oznacza to, że zadania przewodniczącego są swoistym refleksem kompetencji oraz obowiązków spoczywających na organie stanowiąco-kontrolnym. W praktyce można wskazać na zadania przewodniczącego polegające na:

1. zwoływaniu sesji rady (z własnej inicjatywy lub na wniosek);
2. zawiadamianiu o zwołanej sesji radnych oraz mieszkańców;
3. sporządzaniu projektu porządku obrad oraz doręczanie go radnym wraz z materiałami na sesje;
4. prowadzeniu obrad podczas sesji organu stanowiąco-kontrolnego;
5. sprawowanie nadzoru nad sporządzaniem protokołów z sesji rady oraz protokołów z posiedzeń komisji;
6. sprawowaniem nadzoru nad zapewnianiem transmisji z obrad oraz umożliwianie wstępu osobom zainteresowanym na sesje;
7. nadzór nad przyjmowaniem skarg, wniosków i petycji kierowanych do rady;
8. zawiadamianie wnioskodawców, skarżących, autorów petycji o sposobie załatwienia ich sprawy.
9. Przewodniczący rady gminy w związku z realizacją swoich obowiązków może wydawać polecenia służbowe pracownikom urzędu gminy wykonującym zadania organizacyjne, prawne oraz inne zadania związane z funkcjonowaniem rady gminy, komisji i radnych. 
10. Przewodniczący jest upoważniony do reprezentowania Rady na zewnątrz.
11. Przewodniczący Rady w szczególności:
    1) zwołuje sesje Rady,
    2) przewodniczy obradom,
    3) sprawuje policją sesyjną,
    4) kieruje obsługą kancelaryjną posiedzeń Rady,
    5) zarządza i przeprowadza głosowanie nad projektami uchwał,
    6) podpisuje uchwały Rady,
    7) czuwa nad zapewnieniem warunków niezbędnych do wykonywania przez radnych ich mandatu.

Potrzebna wiedza i umiejętności miękkie

Pełnienie funkcji przewodniczącego rady w praktyce wiąże się z koniecznością posiadania szerokiej wiedzy z zakresu administracji publicznej oraz odpowiednich umiejętności interpersonalnych. Osoby sprawujące tę funkcję powinny znać przepisy ustrojowych ustaw samorządowych, ustawy o dostępie do informacji publicznej, czy kodeksu postępowania administracyjnego. Z kolei umiejętności interpersonalnej mają kluczowe znaczenie dla temperatury obrad na sesji rady lub sejmiku. Odpowiednie posługiwanie się nimi przekłada się na czas trwania obrad, jakość stanowionego prawa miejscowego, czy konkretne postanowienia budżetu j.s.t.

Przewodniczący rady gminy pełni funkcję, która, choć ograniczona przepisami do organizacji pracy rady i prowadzenia jej obrad, w rzeczywistości ma kluczowy wpływ na funkcjonowanie samorządu. Jego zadania obejmują nie tylko kwestie formalne, jak zwoływanie sesji, nadzór nad dokumentacją czy przyjmowanie petycji, ale również stanowią istotny element relacji z mieszkańcami oraz współpracy z organem wykonawczym gminy. W praktyce rola przewodniczącego nierzadko staje się przestrzenią polityczną i administracyjną, gdzie pojawiają się wyzwania związane z kohabitacją i zarządzaniem wspólnymi zasobami.

Precedencja stanowisk w gminie (mieście):

1.  wójt (burmistrz, prezydent);

2.  przewodniczący rady gminy (miasta);

3.  zastępca wójta (burmistrza, prezydenta);

4.  wiceprzewodniczący rady gminy (miasta);

5.  radny gminy (miasta);

6.  sekretarz gminy (miasta);

7.  skarbnik gminy (miasta);

8.  sołtys, przewodniczący zarządu dzielnicy (osiedla).

Archiwum:

•  Styczeń 2005